Branden volgens de Zwitsere methode

Het klinkt als een zware storm in het rookafvoerkanaal. Anderen hebben het over ‘een loeiend geluid’. Van buiten af zie je de vlammen uit de schoorsteen opstijgen. De schrik zit er in elk geval meteen in: schoorsteenbrand!

Wat is een schoorsteenbrand?

Het loeiende geluid in de schoorsteen is de zuurstof die een schoorsteenbrand aantrekt. Een schoorsteenbrand ontstaat doordat de aanslag in de schoorsteen vlam vat. Die aanslag kan roet zijn maar ook het zeer brandbare creosoot. Nat of rot hout veroorzaakt creosoot in het rookkanaal. Dit zijn onverbrande brandstofdeeltjes die zich tegen de schoorsteenwand afzetten en kunnen aankoeken tot een dikke laag teerachtige substantie. Creosoot ontbrandt bij circa 500°C. Een temperatuur die in het rookkanaal makkelijk wordt behaald. Creosoot kan ook ontstaan als een vuur in een kachel ‘gesmoord’ wordt. ‘Smoren’ is als de luchttoevoer van de kachel wat afgeknepen wordt. Er komt dan dus minder zuurstof bij de verbranding. Zo wordt de hitte van de kachel wat getemperd. Alleen ontstaat zo wel een onvolledige verbranding, waardoor creosoot meer kans krijgt.

Wat te doen bij een schoorsteenbrand?

  • Hoor je een loeiend geluid in het rookkanaal? Kom direct in actie!

  • Blus nooit met water!

  • Doof snel het vuur in de haard met zand of zout, om rook in huis te voorkomen.

  • Sluit direct hierna de schoorsteenklep

  • Sluit de luchttoevoer van de kachel, of bij een open haard de deurtjes

  • Bel 1-1-2

  • Ventileer direct na het doven van het vuur de ruimte. Er zou koolmonoxidevorming kunnen plaatsvinden. 

Hoe een schoorsteenbrand te voorkomen?

Genieten van je kachel of haard en tegelijkertijd het risico op brand verkleinen. Laat uw schoorsteen regelmatig vegen: minstens eens per jaar, vaker bij zeer regelmatig stoken en zorg voor schonere verbranding van je houtvuur en dat begint  al bij het aansteken van de houtkachel. Er is een simpele manier om de kachel op een ‘schone’ manier aan te steken. Dat is de top-downmethode, of beter bekend als de Zwitserse aansteekmethode.

Zwiterse aansteekmethode

de Zwitserse stookmethode is een manier waarbij de houtkachel van boven naar beneden wordt aangestoken. Dit is eigenlijk omgekeerd houtstoken. De meeste mensen steken hun kachel van onderen aan, terwijl het bij deze methode juist de bedoeling is dat je het vuur van boven aansteekt. Op deze manier zorg je ervoor dat je al vanaf het begin een (bijna) volledige verbranding krijgt. Zo voorkom je onnodige rookoverlast en wordt de uitstoot van stof sterk verminderd.

Stapel de blokken kruislings, van dik naar dun hout met bovenop een aanmaakblokje

Deze Zwitserse aansteekmethode pas je toe in de zogenaamde aansteekfase. Het is van belang dat je de houtstapel kruislings stapelt en daarbij gebruik maakt van 6 tot 8 stukken hout met een lengte die ruim smaller is dan je haard of kachel, een hoogte en doorsnede van 3 tot 10 cm, aanmaakhoutjes en een aanmaakblokje. Wij leggen deze methode hieronder verder uit aan de hand van een stappenplan:

Stappenplan:

De basis voor verantwoord stoken en het toepassen van de Zwitserse aansteekmethode is het gebruik van droog en schoon hout. Het vochtpercentage van het hout moet tussen de 15 en 20% liggen. Dit kan je eenvoudig meten met behulp van een houtvochtmeter.

Zet vervolgens de luchttoevoer van de houtkachel of houthaard helemaal open

Stapel de stukken hout van dik naar dun, op een klein afstandje van elkaar, kruislings. Hier bovenop stapel je nog wat aanmaakhoutjes kruislings. En helemaal bovenop leg je het aanmaakblokje. In de wat kleinere haarden leg je alle stukken gewoon in de lengte, maar altijd met wat ruimte, zodat de lucht daar makkelijker tussendoor kan gaan.

Steek het aanmaakblokje vervolgens aan en het vuur brandt van boven naar beneden. Het hout warmt langzaam op, het brandt hierdoor langer, het vuur is meer gecontroleerd en bovendien is deze methode een stuk beter voor het milieu. De rookgassen die ontstaan onder het vuur stijgen langzaam en worden door de hitte van het vuur grotendeels verbrand.
Langzaam zal het vuur naar beneden trekken en de grote blokken die onder aan de stapel liggen aansteken tot je een prachtig vlammenspel ziet.

Vervolgens kan de luchttoevoer een klein beetje teruggezet worden (driekwart open is prima).

 

Het verschil tussen de traditionele aansteekmethode en de Zwitserse aansteekmethode

Veel houtstokers zijn zichzelf niet bewust van hun manier van stoken en steken de houtkachel aan volgens de traditionele aansteekmethode. Deze methode wijkt op enkele punten af van de Zwitserse aansteekmethode. Zo plaats je bij de traditionele methode de aanmaakhoutjes kruislings beneden op de stookbodem met daar bovenop de blokken hout. En vervolgens steek je deze van onderen af aan.

Door het toepassen van deze traditionele wijze is de kans op rookoverlast groter. En met de Zwitserse stookmethode beperk je juist de overlast doordat je het hout voorverwarmt en het vuur rustig opstart. Op deze manier geniet je op een verantwoorde manier van het vuur van je houtkachel.

Stichting NHK (Nederlandse Haarden- en Kachelbranche) heeft onderstaande video uitgebracht op welke wijze de Zwitsere aansteekmethode het beste uitgevoer kan worden.